Bệnh lý động mạch cảnh: Nguyên nhân và phương pháp điều trị

Bệnh lý động mạch cảnh là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu máu não. Đây là một căn bệnh rất nguy hiểm cần được điều trị kịp thời. Vậy bệnh lý động mạch cảnh có nguyên nhân do đâu? Phương pháp điều trị như thế nào? Đọc bài viết sau để có câu trả lời nhé!

Động mạch cảnh là gì?

Động mạch cảnh là một mạch máu lớn đi từ động mạch chủ ở ngực. Động mạch cảnh đi dọc lên cổ và chia nhánh để cung cấp dinh dưỡng cho não bộ. Mỗi người sẽ có 2 động mạch cảnh phân bố ở hai bên đối xứng nhau. Khi đi đến cổ động mạch cảnh sẽ bắt đầu phân nhánh tại đây. Trên lâm sàng hoàn toàn có thể sờ được động mạch cảnh và được kiểm tra trong trường hợp không bắt được mạch ngoại biên của người bệnh, hoặc người bệnh đang ở trong trạng thái bị sốc.

Bệnh động mạch cảnh xảy ra khá phổ biến. Những người cao tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng từ khi mới khởi phát mà thường tiến triển trong thời gian dài một cách âm thầm. 

Bệnh lý động mạch cảnh là gì?

Động mạch thường trơn láng và không bị hẹp ở bên trong. Tuy nhiên khi già đi, một chất hỗn hợp, gọi là mảng xơ vữa, được tạo ra trên thành động mạch. Mảng xơ vữa được hình thành từ cholesterol, calcium, và mô xơ. Khi có nhiều mảng xơ vữa hơn ở thành mạch, động mạch bạn trở nên hẹp và cứng. Quá trình này gọi là xơ vữa động mạch. Khi mảng xơ vữa đủ to, nó sẽ làm giảm lượng máu đi qua động mạch cảnh lên não. Và bác sĩ gọi đây là bệnh động mạch cảnh. Bệnh động mạch cảnh là một vấn đề nghiệm trọng về sức khỏe vì nó có thể gây ra đột quỵ.

Một số mảng xơ vữa mềm và dễ vỡ có thể tạo nên những vùng thô nhám, không đều trong lòng động mạch. Khi điều này xảy ra, cơ thể sẽ phản ứng giống như là bị chấn thương. Và những tế bào làm đông máu, gọi là tiểu cầu, sẽ tập trung tại những chỗ thô nhám như vậy. Hậu quả là một cục máu đông lớn sẽ hình thành trong lòng động mạch cảnh hay trong các nhánh của nó. Nếu cục máu đông đủ lớn để làm giảm hay tắc dòng máu đưa oxy đến nuôi não, nó có thể gây ra đột quỵ. Thông thường hơn, chính một mảnh của mảng xơ vữa hay cục máu đông, tách ra và trôi theo dòng máu, đi lên một động mạch nhỏ hơn trong não. Chúng chính là nguyên nhân làm tắc các mạch máu và gây nên đột quỵ.

Triệu chứng của bệnh động mạch cảnh

Một số triệu chứng của bệnh động mạch cảnh có thể kể đến như:

Tai biến mạch máu não

Tai biến mạch máu não là tình trạng một phần não bộ bị tổn thương do các vấn đề liên quan đến mạch máu. Bệnh lý động mạch cảnh có thể dẫn đến tai biến mạch máu não. Bởi vì những đoạn bị hẹp có thể hình thành các cục máu đông và làm nhồi máu não. Những cục máu đông hoặc các mảng xơ vữa bong tróc có thể di chuyển lên não và tắc nghẽn lại ở các mạch máu nhỏ hơn.

Một số bệnh nhân may mắn tai biến nhẹ có thể hồi phục tốt mà không để lại di chứng nào. Tuy nhiên cũng có những bệnh nhân gặp những thiếu hụt thần kinh lớn sau tai biến. Những di chứng đó có thể bao gồm như:

• Mất khả năng nói hoặc nghe hiểu.
• Liệt nửa người.
• Không thể tự thực hiện các hoạt động thường nhật và chăm sóc bản thân.

Thiếu máu não thoáng qua (TIA – transient ischemic attack)

Cơn thiếu máu não thoáng qua có bản chất tương tự như tai biến mạch máu não. Tuy nhiên nó chỉ kéo dài trong thời gian ngắn. Và nó thường không gây tổn thương đến não. Thiếu máu não thoáng qua thường xuất hiện khi những mạch máu ở não co thắt sau đó tự trở lại bình thường.

Bệnh nhân có cơn thiếu máu não thoáng qua thường xuất hiện những triệu chứng tương tự như tai biến. Tuy nhiên triệu chứng này chỉ xuất hiện trong thời gian ngắn. Những người này có cơn thiếu máu não thoáng qua có nguy cơ rất cao mắc phải một đợt tai biến mạch máu não thật sự trong tương lai.

Nguyên nhân của bệnh lý động mạch cảnh

Giống như các động mạch cung cấp máu cho tim, động mạch cảnh cũng có thể bị xơ vữa hoặc xơ cứng động mạch ở bên trong mạch. Điều này làm giảm lưu lượng máu lên não và làm tăng nguy cơ đột quỵ. 

Một cơn đột quỵ tương tự như một cơn đau tim. Nó xảy ra khi dòng máu bị cắt khỏi một phần của não. Nếu tình trạng thiếu máu kéo dài hơn 3 – 6 giờ, tổn thương thường vĩnh viễn. Đột quỵ có thể xảy ra nếu:

• Động mạch bị thu hẹp nặng
• Một đoạn động mạch đến não bị vỡ do xơ vữa động mạch
• Một mảnh mảng bám vỡ ra và đi đến các động mạch nhỏ hơn của não
• Hình thành cục máu đông và làm tắc nghẽn mạch máu

Đột quỵ có thể xảy ra do các bệnh lý khác ngoài bệnh động mạch cảnh. Ví dụ, chảy máu đột ngột trong não (xuất huyết não) có thể gây ra đột quỵ. Các nguyên nhân khác có thể bao gồm:

• Rung tâm nhĩ
• Bệnh cơ tim
• Tăng huyết áp
• Xuất huyết trong khoang dịch tủy sống
• Tắc nghẽn các động mạch nhỏ bên trong não

Các yếu tố rủi ro đối với bệnh là gì? Cũng tương tự như đối với các bệnh tim mạch khác, bao gồm:

• Tăng huyết áp
• Tuổi tác
• Hút thuốc
• Lipid bất thường hoặc cholesterol cao
• Kháng insulin
• Bệnh đái tháo đường
• Béo phì
• Lối sống ít vận động
• Tiền sử gia đình bị xơ vữa động mạch, bệnh đồng mạch vành hoặc bệnh động mạch cảnh.

Nam giới dưới 75 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn phụ nữ trong cùng nhóm tuổi. Phụ nữ có nguy cơ cao hơn nam giới trên 75 tuổi. Những người bị bệnh động mạch vành có nguy cơ phát triển bệnh cao hơn.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán bệnh động mạch cảnh, bác sĩ có thể sử dụng ống nghe để thăm khám vùng động mạch đi qua. Việc làm này giúp phát hiện được những âm thổi hoặc âm thanh bất thường liên quan đến tình trạng hẹp của động mạch cảnh.

Để chắc chắn thêm chẩn đoán những phương tiện cận lâm sàng sẽ giúp ích thêm như:

• Siêu âm động mạch cảnh: Đây là cách khảo sát động mạch cảnh bằng sóng siêu âm.
• Cộng hưởng từ mạch máu (MRA) : Đây là phương tiện cận lâm sàng giúp cung cấp những hình ảnh gián tiếp về tình trạng của động mạch cảnh. Về nguyên tắc giống như chụp cộng hưởng từ ở những bệnh lý khác. Trước khi thực hiện MRA, người bệnh có thể cần tiêm thuốc cản từ. Việc này giúp hiện hình mạch máu và khảo sát chút dễ dàng hơn.
• Chụp cắt lớp mạch máu CTA : Đây là phương tiện khảo sát hình ảnh động mạch cảnh bằng tia X hay còn gọi là cắt lớp vi tính. Trước khi thực hiện tương tự với MRA thì bệnh nhân  có thể cần tiêm thuốc cản quang nhằm mục đích khảo sát được chính xác hơn.

Ngoài ra ở một số trường hợp còn cần dùng phương tiện chụp mạch não đồ “cerebral angiogram”.

Phương pháp điều trị bệnh lý động mạch cảnh

Việc điều trị bệnh lý động mạch cảnh nhằm mục đích ngăn ngừa nguy cơ diễn tiến thành những đợt tai biến mạch máu não. Những phương pháp điều trị như:

Thay đổi lối sống tích cực

Bệnh nhân có thể giảm nguy cơ tai biến mạch máu não bằng những cách:

• Ngưng hút thuốc lá.
• Sống năng động, suy nghĩ tích cực.
• Giảm cân nếu đang thừa cân.
• Ăn theo chế độ ăn ít dầu mỡ, nhiều rau xanh và trái cây.

Điều trị thuốc

Mỗi bệnh nhân khác nhau cần dùng những loại thuốc. Liều lượng khác nhau để đạt được hiệu quả ngăn ngừa tai biến mạch máu não xảy ra. Tổng quát thì những thuốc có thể được sử dụng gồm có:

• Thuốc huyết áp.
• Nhóm Statin, giúp giảm cholesterol.
• Nhóm thuốc ngăn hình thành cục máu đông.

Phẫu thuật

Bác sĩ sẽ cần chỉ định phẫu thuật để loại bỏ mảng xơ vữa trong động mạch cảnh.

Phương pháp phẫu thuật thường được chỉ định ở những bệnh nhân xuất hiện triệu chứng cơn thoáng thiếu máu não. Hoặc tai biến mạch máu não do mảng xơ vữa đóng tại các động mạch cảnh.

Đặt stent động mạch cảnh

Đặt stent động mạch cảnh thường được thực hiện. Bằng cách đưa những dụng cụ đặc biệt được gọi là các stent vào trong lòng của động mạch cảnh bị bệnh. Những dụng cụ này được thiết kế để mở và giữ cho động mạch cảnh không bị hẹp. Phương pháp này thường được cân nhắc về rủi ro biến chứng cao nếu người bệnh từ 70 tuổi trở lên.

Trên đây là thông tin về bệnh lý động mạch cảnh. Nếu còn bất cứ điều gì thắc mắc, liên hệ ngay 1900 1984 để được tư vấn và đặt lịch thăm khám.

Bệnh viện Quốc tế DoLife Địa chỉ: Tầng 2, Tòa nhà Suced, 108 Nguyễn Hoàng, Nam Từ Liêm, Hà Nội Hotline: 1900 1984 Website: dolifehospital.vn Email: info@dolifehospital.vn Fanpage: Bệnh viện Quốc tế Dolife