Thiếu máu tán huyết: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Thiếu máu tán huyết là một căn bệnh thiếu máu không hiếm gặp. Vậy căn bệnh này có nguy hiểm không? Phương pháp điều trị là gì? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!

Thiếu máu tán huyết là bệnh gì?

Thiếu máu tán huyết là một bệnh thiếu máu phổ biến. Đây là tình trạng mà tế bào hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn khả năng chúng được tạo ra. Sự phá hủy các tế bào hồng cầu được gọi là tan máu hoặc tán huyết. Thiếu máu tan huyết có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người bệnh nếu như không được điều trị kịp thời. 

Phân loại 

Thiếu máu tan huyết có 2 dạng như sau:

Thiếu máu tan huyết di truyền (hay còn được gọi là thiếu máu tan máu nội sinh):

Xảy ra do có khiếm khuyết trong chính các tế bào hồng cầu. Đây là kết quả của việc một hoặc nhiều gen kiểm soát việc sản xuất hồng cầu không hoạt động bình thường. Khiến hồng cầu bị phân hủy sớm hơn bình thường.

Thiếu máu huyết tán mắc phải (hay còn gọi là thiếu máu tan máu ngoại sinh):

Xảy ra do các yếu tố bên ngoài tế bào hồng cầu. Chẳng hạn như rối loạn tự miễn, nhiễm trùng, thuốc… Trong những trường hợp này, tủy xương vẫn sản xuất ra hồng cầu khỏe mạnh. Tuy nhiên, sau đó chúng bị phá hủy trực tiếp trong máu. Hoặc bị lách giữ lại sớm hơn và phân hủy.

Triệu chứng của bệnh thiếu máu tan huyết

Các triệu chứng của bệnh sẽ xuất hiện tùy theo từng giai đoạn phát triển của bệnh. Cụ thể:

Cấp tính 

Các triệu chứng rầm rộ và bệnh nhân có thể nguy kịch nếu không được can thiệp kịp thời: 

 Thiếu máu tiến triển nhanh

• Da xanh, nhợt nhạt rõ. 
• Bệnh nhân mệt, bứt rứt. Đau ngực, khó thở, đánh trống ngực,…
• Đau đầu, chóng mặt, kích động hoặc lơ mơ, thập chí hôn mê. 
• Có thể diễn tiến đến trụy mạch, sốc.

Tổn thương thận cấp tính 

• Đau tức hông lưng.
• Nước tiểu màu nâu sậm (màu như xá xị). 
• Biến chứng của tổn thương thận cấp: phù phổi, rối loạn nhịp tim,…

Mạn tính

Tình trạng thiếu máu âm ỉ kéo dài: 

• Xanh xao mệt mỏi. 
• Gầy sút, giảm khả năng lao động. 
• Hay quên, kém tập trung.
• Trẻ em còi cọc, chậm lớn. Học tập kém hiệu quả. 
• Gan lách to. 
• Da niêm vàng. 

Hậu quả của thiếu máu tan huyết

Thiếu máu tán huyết có thể gặp cơn tan máu cấp hoặc tình trạng tan máu mạn tính. Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách sẽ gây các biến chứng nặng nề:

• Cơn tan máu cấp dẫn đến thiếu máu đi nuôi các cơ quan đột ngột gây suy giảm chức năng các cơ quan như tim, não, thận, phổi…
• Suy tim: Ban đầu, cơ tim phải tăng co bóp để bù lại lượng hồng cầu bị thiếu hụt. Lâu dần, cơ tim bị suy kiệt, thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim gây tình trạng đau thắt ngực và suy tim.
• Suy thận: Giảm tưới máu thận trong thời gian dài gây thiểu niệu, giảm bài xuất các chất độc khỏi cơ thể, lâu dần gây suy thận.
• Mệt mỏi, uể oải, giảm khả năng vận động gây ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống.

Nguyên nhân gây thiếu máu tán huyết

Thiếu máu tán huyết (hay giảm lượng máu tán huyết) có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

• Anemia (Thiếu máu):

Anemia là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh. Có nhiều loại anemia khác nhau. Bao gồm anemia do thiếu sắt, anemia do thiếu vitamin B12, anemia do thiếu acid folic, thalassemia, và các loại anemia khác.

• Sự Hủy Hồng Cầu (Hemolysis):

Hemolysis là quá trình phá hủy sớm của hồng cầu. Dẫn đến giảm số lượng hồng cầu và làm tăng lượng máu tán huyết. Các nguyên nhân có thể bao gồm các tình trạng gen hóa, nhiễm trùng. Hoặc sự tác động của môi trường như hóa chất hay thuốc.

• Bệnh Thalassemia:

Thalassemia là một loại rối loạn gen di truyền. Ảnh hưởng đến quá trình sản xuất hemoglobin. Đây cũng là một nguyên nhân gây bệnh.

• Suy Thận:

Sự suy giảm chức năng của thận có thể gây ra thiếu máu tán huyết. Vì thận giữ lại erythropoietin – một hormone quan trọng trong quá trình sản xuất hồng cầu.

• Ung Thư Hệ Thống Máu (Leukemia hoặc Lymphoma):

Các loại ung thư ảnh hưởng đến hệ thống máu. Chẳng hạn như leukemia và lymphoma, có thể gây ra thiếu máu. Do ảnh hưởng đến quá trình sản xuất máu.

• Sốc:

Sốc, đặc biệt là sốc giảm máu, có thể làm giảm lượng máu tán huyết. Vì máu không được bơm đủ vào hệ thống cấp máu.

• Lao Hóa Động Mạch (Atherosclerosis):

Tình trạng tổn thương động mạch cung cấp máu có thể dẫn đến hình thành cặn mảng mỡ. Và làm giảm lượng máu tan huyết đến một số bộ phận cơ thể.

• Tình Trạng Tăng Sinh Mô (Myeloproliferative Disorders):

Các rối loạn tăng sinh mô như polycythemia vera có thể gây ra tăng số lượng hồng cầu.

• Dùng Thuốc Cụ Thể:

Một số loại thuốc như các loại thuốc chống dựa, thuốc chống viêm non steroid (NSAIDs). Và thuốc chống ung thư có thể ảnh hưởng đến sản xuất máu và gây thiếu máu tan huyết.

• Dụng Cụ Cắt (Prosthetic Heart Valves):

Sự sử dụng các dụng cụ cắt, đặc biệt là những dụng cụ nhân tạo trong tim, có thể gây hạn chế lưu lượng máu.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán thiếu máu tán huyết thường đòi hỏi sự kết hợp giữa lịch sử bệnh, các triệu chứng, và các xét nghiệm y khoa. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán phổ biến mà bác sĩ có thể sử dụng:

• Lịch sử bệnh: Bác sĩ sẽ thảo luận với bệnh nhân về lịch sử bệnh. Bao gồm các triệu chứng, thời gian xuất hiện. Và bất kỳ yếu tố rủi ro nào như lịch sử gia đình hay các bệnh lý cơ bản.
• Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ có thể thực hiện kiểm tra lâm sàng để đánh giá tình trạng tổng thể của bệnh nhân. Bao gồm thăm hỏa và nghe nhịp tim.
• Xét nghiệm máu: Một bộ xét nghiệm huyết sẽ được thực hiện để đo lượng hồng cầu, và mức hemoglobin trong máu. Các xét nghiệm này sẽ cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng bệnh.
• Xét nghiệm Hematocrit: Hematocrit là tỉ lệ giữa thành phần tế bào và chất lỏng trong máu. Nó cung cấp thông tin về tỷ lệ hồng cầu trong máu. Và có thể giúp chẩn đoán thiếu máu.
• Đánh giá kích thước và hình dạng hồng cầu: Xét nghiệm dưới kính hiển vi có thể giúp đánh giá kích thước, hình dạng, và số lượng hồng cầu. Sự thay đổi trong các yếu tố này có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề khác nhau.
• Xét nghiệm hồng cầu Retikulocyte: Retikulocytes là hồng cầu trẻ mới được sản xuất. Mức độ cao hoặc thấp của chúng có thể cung cấp thông tin về quá trình sản xuất hồng cầu.
• Xét nghiệm chức năng thận: Nếu có nghi ngờ về tình trạng suy thận, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm chức năng thận. Để kiểm tra khả năng của thận trong việc sản xuất erythropoietin. Đây là một hormone quan trọng liên quan đến sản xuất hồng cầu.

• Xét nghiệm chức năng gan: Nếu có nghi ngờ về tình trạng suy gan, xét nghiệm chức năng gan có thể được thực hiện. Để kiểm tra khả năng của gan trong quá trình sản xuất các yếu tố quan trọng liên quan đến máu.
• Xét nghiệm chức năng Gland Thyroid: Rối loạn giảm chức năng của tuyến giáp (hypothyroidism) cũng có thể dẫn đến thiếu máu. Vì vậy xét nghiệm tuyến giáp có thể được thực hiện.
• Xét nghiệm chức năng tụy: Xét nghiệm chức năng tuỵ có thể được yêu cầu. Nếu có nghi ngờ về các rối loạn về tuỵ.

Điều trị thiếu máu tan huyết

Tùy vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nặng của bệnh, bác sĩ sẽ quyết định biện pháp điều trị phù hợp.

Sơ cứu

Với những trường hợp thiếu máu nặng gây đe dọa tính mạng, người bệnh sẽ được truyền máu cấp cứu ngay trước khi tìm nguyên nhân gây bệnh. Tùy vào điều kiện của cơ sở y tế, người bệnh sẽ được truyền khối hồng cầu hoặc máu toàn phần tương thích.

Dùng thuốc

Trong thiếu máu tán huyết do căn nguyên miễn dịch, cơ thể sẽ sản sinh các tự kháng thể tấn công chính tế bào hồng cầu. Khi đó, người bệnh sẽ được chỉ định dùng các thuốc ức chế hệ miễn dịch như corticoid hoặc truyền kháng thể IVIG.

Trong bệnh Thalassemia, người bệnh cần sử dụng thuốc thải sắt theo chỉ định của bác sĩ.

Phẫu thuật

Phẫu thuật được chỉ định trong một số trường hợp không đáp ứng với các biện pháp điều trị nội khoa. Người bệnh có chỉ định cắt lách trong các trường hợp cường lách gây tan máu hàng loạt.

Nếu bạn đang gặp vấn đề về máu tán huyết, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về phương pháp điều trị.  Thiếu máu tán huyết có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề khác nhau. Và việc xác định nguyên nhân cụ thể là quan trọng để có điều trị hiệu quả. Liên hệ hotline 1900 1984 để được tư vấn và hỗ trợ đặt lịch.

Bệnh viện Quốc tế DoLife Địa chỉ: Tầng 2, Tòa nhà Suced, 108 Nguyễn Hoàng, Nam Từ Liêm, Hà Nội Hotline: 1900 1984 Website: dolifehospital.vn Email: info@dolifehospital.vn Fanpage: Bệnh viện Quốc tế Dolife